Przyroda
Przyroda
- 21-05-2013
-
Krajobraz Powiatu Nowotomyskiego ukształtował lądolód skandynawski w okresie tzw. zlodowacenia bałtyckiego sprzed 15 tys lat. Pomimo tego, że powiat ten leży na Pojezierzu Wielkopolskim to występuje tu stosunkowo niewiele jezior, głownie w jego części zachodniej.
Dominującym elementem tego obszaru jest Sandr Nowotomyski, który stanowi największy w Wielkopolsce równinny obszar sandrowy. Rozciąga się on na wysokości ok. 70-80 m n.p.m między środkowopoznańską moreną czołową w części północnej, a Pradoliną Warciańsko – Odrzańską na południe od Wolsztyna. Na obszarze tym rozciągają się obszary borów sosnowych i niezbyt żyznych pól. W obniżeniach występują obszary nadające się do wykorzystania rolniczego, płyną tu również rzeczki – Czarna Woda, Bobrówka, Szarka, Dojca. Pozostałości wcześniejszego okresu lodowego są ostańce wysoczyznowe zbudowane z glin i iłów. Największy z tych ostańców o wysokości 101 m n.p.m. położony jest 6 km na płn.zach. od Nowego Tomyśla. W celu jego ochrony powstał Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy „Glińskie Góry”. Występują tutaj także wydmy powstałe w skutek działalności wiatru bezpośrednio po ustąpieniu lodowca. Niektóre z nich wznoszą się nawet na 20 m ponad otaczający teren.
Przez powiat nowotomyski z północy na południe ciągnie się również Wał Lwówecko – Rakoniewicki od Lwówka po Pradolinę Warciańsko – Odrzańską na płd. od Rakoniewic. Ten zasadniczo płaski teren urozmaicają nieliczne wydmy oraz wzgórze położone przy drodze pomiędzy Chmielinkiem, a Lwówkiem o wysokości 138 m n.p.m., które jest najwyższym punktem powiatu nowotomyskiego.
Na wschód od Wału Lwówecko - Rakoniewickiego znajduje się wysoczyzna morenowa będąca częścią Równiny Opalenickiej. Występują tu urodzajne gleby rolnicze, natomiast stosunkowo niewiele lasów, głownie liściastych w płd-wsch. części tego obszaru.
Zachodnie krańce powiatu opadają ku Obniżeniu Obrzańskiemu, zwanemu także Bruzdą Zbąszyńską , stanowiącą część Pojezierza Lubuskiego. Podstawą wydzielenia tego obszaru był fakt, iż w czasie ostatniego zlodowacenia istniejąca uprzednio dolinę wypełnił lód. Z tego powodu jest to teren nisko położony (ok. 60 m n.p.m.). W okolicach jez. Rybojadło, znajduje się najniższy punkt powiatu na wysokości 51 m n.p.m. Północno-zachodnia granica powiatu opiera się o fragment Ozu Pszczewskiego – długiego na 20 km od Trzciela po Goraj, ciągu pagórków polodowcowych.
Dominującym elementem tego obszaru jest Sandr Nowotomyski, który stanowi największy w Wielkopolsce równinny obszar sandrowy. Rozciąga się on na wysokości ok. 70-80 m n.p.m między środkowopoznańską moreną czołową w części północnej, a Pradoliną Warciańsko – Odrzańską na południe od Wolsztyna. Na obszarze tym rozciągają się obszary borów sosnowych i niezbyt żyznych pól. W obniżeniach występują obszary nadające się do wykorzystania rolniczego, płyną tu również rzeczki – Czarna Woda, Bobrówka, Szarka, Dojca. Pozostałości wcześniejszego okresu lodowego są ostańce wysoczyznowe zbudowane z glin i iłów. Największy z tych ostańców o wysokości 101 m n.p.m. położony jest 6 km na płn.zach. od Nowego Tomyśla. W celu jego ochrony powstał Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy „Glińskie Góry”. Występują tutaj także wydmy powstałe w skutek działalności wiatru bezpośrednio po ustąpieniu lodowca. Niektóre z nich wznoszą się nawet na 20 m ponad otaczający teren.
Przez powiat nowotomyski z północy na południe ciągnie się również Wał Lwówecko – Rakoniewicki od Lwówka po Pradolinę Warciańsko – Odrzańską na płd. od Rakoniewic. Ten zasadniczo płaski teren urozmaicają nieliczne wydmy oraz wzgórze położone przy drodze pomiędzy Chmielinkiem, a Lwówkiem o wysokości 138 m n.p.m., które jest najwyższym punktem powiatu nowotomyskiego.
Na wschód od Wału Lwówecko - Rakoniewickiego znajduje się wysoczyzna morenowa będąca częścią Równiny Opalenickiej. Występują tu urodzajne gleby rolnicze, natomiast stosunkowo niewiele lasów, głownie liściastych w płd-wsch. części tego obszaru.
Zachodnie krańce powiatu opadają ku Obniżeniu Obrzańskiemu, zwanemu także Bruzdą Zbąszyńską , stanowiącą część Pojezierza Lubuskiego. Podstawą wydzielenia tego obszaru był fakt, iż w czasie ostatniego zlodowacenia istniejąca uprzednio dolinę wypełnił lód. Z tego powodu jest to teren nisko położony (ok. 60 m n.p.m.). W okolicach jez. Rybojadło, znajduje się najniższy punkt powiatu na wysokości 51 m n.p.m. Północno-zachodnia granica powiatu opiera się o fragment Ozu Pszczewskiego – długiego na 20 km od Trzciela po Goraj, ciągu pagórków polodowcowych.
Rzeki:
Największa rzeka opisywanego terenu to Obra, lewy dopływ Warty, która zaledwie zahacza o zach. skraj powiatu, gdzie łączy kilka jezior. W zasięgu prawobrzeżnych dopływów Obry leży cały powiat nowotomyski. Jednym z tych dopływów jest Czarna Woda, wypływająca z łąk koło wsi Konin, która płynie wśród pisaków Sandru Nowotomyskiego najpierw na płd., a potem na zachód i uchodzi po 24 km do Obry w Trzcielu. Dopływem Czarnej Wody jest Bobrówka (dł.9 km) mająca początek koło wsi Sękowo.
Południową część Sandru odwadnia Szarka, wypływająca koło Kozich Lasek. Przepływa m.in. przez Nowy Tomyśl i Boruję Kościelną i po 33 km kończy swój bieg w jez. Grójeckim koło Chobienic.
Wał Lwówecko – Rakoniewicki pozbawiony jest większych cieków wodnych, natomiast obszar na wschód od niego leży w zlewni Mogilnicy. Jest to nietypowa rzeka wypływająca z jez. Pniewy i po 67 km uchodząca do kanałów obrzańskich koło Kościana. Mogilnicę cechuje brak wyraźnej doliny, nie wykorzystuje ona też żadnej z rynien polodowcowych, a dość rozgałęziony układ dopływów ma kształt zwany „liściastym”. Świadczy to o tym, że rzeka ta ma niebyt długą przeszłość i powstała dla odwodnienia terenu już po zakończeniu epoki lodowcowej.
Największa rzeka opisywanego terenu to Obra, lewy dopływ Warty, która zaledwie zahacza o zach. skraj powiatu, gdzie łączy kilka jezior. W zasięgu prawobrzeżnych dopływów Obry leży cały powiat nowotomyski. Jednym z tych dopływów jest Czarna Woda, wypływająca z łąk koło wsi Konin, która płynie wśród pisaków Sandru Nowotomyskiego najpierw na płd., a potem na zachód i uchodzi po 24 km do Obry w Trzcielu. Dopływem Czarnej Wody jest Bobrówka (dł.9 km) mająca początek koło wsi Sękowo.
Południową część Sandru odwadnia Szarka, wypływająca koło Kozich Lasek. Przepływa m.in. przez Nowy Tomyśl i Boruję Kościelną i po 33 km kończy swój bieg w jez. Grójeckim koło Chobienic.
Wał Lwówecko – Rakoniewicki pozbawiony jest większych cieków wodnych, natomiast obszar na wschód od niego leży w zlewni Mogilnicy. Jest to nietypowa rzeka wypływająca z jez. Pniewy i po 67 km uchodząca do kanałów obrzańskich koło Kościana. Mogilnicę cechuje brak wyraźnej doliny, nie wykorzystuje ona też żadnej z rynien polodowcowych, a dość rozgałęziony układ dopływów ma kształt zwany „liściastym”. Świadczy to o tym, że rzeka ta ma niebyt długą przeszłość i powstała dla odwodnienia terenu już po zakończeniu epoki lodowcowej.
Klimat:
Tutejszy klimat cechują wilgotne i ciepłe lata oraz łagodne zimy (na ogół z małą ilością śniegu). Średnia wieloletnia temperatura roczna wynosi 7,8°C (najzimniejszy styczeń ma temperaturę -1,7°C, a najcieplejszy lipiec 17,7°C). Długość trwania bezzimia określono na 271 dni, choć przymrozki zdarzają się od 10 października do 15 maja. Okres wegetacyjny trwa przeciętnie 214 dni. Opadów jest nie tylko mało (rocznie zaledwie 500 mm), ale także ich rozkład jest niekorzystny. Od maja do lipca występuje coś w rodzaju pory deszczowej, kiedy to spada 49% rocznej normy opadów. Cechą charakterystyczną tutejszego mikroklimatu są mgły i duża wilgotność z powodu płytkiego występowania wód gruntowych.
Tutejszy klimat cechują wilgotne i ciepłe lata oraz łagodne zimy (na ogół z małą ilością śniegu). Średnia wieloletnia temperatura roczna wynosi 7,8°C (najzimniejszy styczeń ma temperaturę -1,7°C, a najcieplejszy lipiec 17,7°C). Długość trwania bezzimia określono na 271 dni, choć przymrozki zdarzają się od 10 października do 15 maja. Okres wegetacyjny trwa przeciętnie 214 dni. Opadów jest nie tylko mało (rocznie zaledwie 500 mm), ale także ich rozkład jest niekorzystny. Od maja do lipca występuje coś w rodzaju pory deszczowej, kiedy to spada 49% rocznej normy opadów. Cechą charakterystyczną tutejszego mikroklimatu są mgły i duża wilgotność z powodu płytkiego występowania wód gruntowych.
Pod względem geobotanicznym powiat nowotomyski wchodzi w skład okręgu poznańsko- gnieźnieńskiego, w którym wyraźnie zaznacza się wpływ na przyrodę małej ilości opadów oraz obniżenie poziomu wód gruntowych spowodowane wylesieniami i melioracjami na terenach rolnych. Ze względu na pokrycie glebowe i przesuszenie bardzo rzadko występują tu lasy o większej wilgotności oraz torfowiska. W istniejących kompleksach leśnych przeważają sztucznie wprowadzone uprawy sosnowe, natomiast dominującym elementem krajobrazu są tutaj monokulturowe zbiorowiska upraw rolnych.
Lasy:
Największy kompleks leśny porasta piaszczysty obszar Sandru Nowotomyskiego. Rozciąga się on na płn. zach. od Nowego Tomyśla, aż po dolinę Obry i skraj Pojezierza Miedzychodzko – Sierakowskiego. Bardziej urozmaicone są lasy na zach. od Opalenicy (w rejonie Porażyna), choć i tutaj jest wiele terenów piaszczystych pokrytych monotonnymi borami sosnowymi. Na szczególną uwagę zasługują natomiast nieduże kompleksy lasów liściastych i mieszanych, porastających żyzne obszary nad Mogilnicą w rejonie Opalenicy oraz ciekawie pofałdowane okolice Wąsowa i Chraplewa.
Fauna:
Fauna tego obszaru nie odbiega zasadniczo od innych fragmentów regionu. Na obszarach leśnych żyją jelenie, kuny, dziki lisy. Występują tutaj także sarny, które coraz częściej pojawiają się na polach, zmniejsza się natomiast liczebność zajęcy. Świat ptaków jest typowy dla obszarów rolnych i leśnych. Szczególne miejsce w ochronie ptactwa zajmuje rezerwat na Jez. Zgierzynieckim im. Bolesława Papiego, który jest jedną z najważniejszych ostoi ptaków w kraju.
Największy kompleks leśny porasta piaszczysty obszar Sandru Nowotomyskiego. Rozciąga się on na płn. zach. od Nowego Tomyśla, aż po dolinę Obry i skraj Pojezierza Miedzychodzko – Sierakowskiego. Bardziej urozmaicone są lasy na zach. od Opalenicy (w rejonie Porażyna), choć i tutaj jest wiele terenów piaszczystych pokrytych monotonnymi borami sosnowymi. Na szczególną uwagę zasługują natomiast nieduże kompleksy lasów liściastych i mieszanych, porastających żyzne obszary nad Mogilnicą w rejonie Opalenicy oraz ciekawie pofałdowane okolice Wąsowa i Chraplewa.
Fauna:
Fauna tego obszaru nie odbiega zasadniczo od innych fragmentów regionu. Na obszarach leśnych żyją jelenie, kuny, dziki lisy. Występują tutaj także sarny, które coraz częściej pojawiają się na polach, zmniejsza się natomiast liczebność zajęcy. Świat ptaków jest typowy dla obszarów rolnych i leśnych. Szczególne miejsce w ochronie ptactwa zajmuje rezerwat na Jez. Zgierzynieckim im. Bolesława Papiego, który jest jedną z najważniejszych ostoi ptaków w kraju.
